Αν η υπέρταση είναι ο ύπουλος δολοφόνος, η οστεοπόρωση είναι ο ύπουλος κλέφτης!
Ενημερωθείτε σχετικά με τον κίνδυνο να εμφανίσετε οστεοπόρωση συμπληρώνοντας ερωτηματολόγιο αυτοαξιολόγησης στο ιατρείο μας.
Μόνο όποιος γνωρίζει τον κίνδυνο, μπορεί αποτελεσματικά να προλάβει την πάθηση.
Στην εποχή μας όλο και περισσότεροι άνθρωποι διαγιγνώσκονται με οστεοπόρωση. Σχεδόν 1 στις 3 γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση και 1 στους 5 άνδρες άνω των 50 ετών εμφανίζουν οστεοπόρωση. Η πάθηση χαρακτηρίζεται από χαμηλή οστική μάζα και διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής του οστού. Ως αποτέλεσμα τα οστά χάνουν σε σταθερότητα και ο κίνδυνος καταγμάτων αυξάνει δραματικά. Παράλληλα, μία πτώση ή ένα απλό χτύπημα, μπορεί να προκαλέσει σοβαρό κάταγμα. Σε γυναίκες άνω των 45 ετών η οστεοπόρωση είναι υπεύθυνη για το 75% των καταγμάτων που υφίστανται.
Η οστεοπόρωση διακρίνεται σε πρωτοπαθή και δευτεροπαθή
Στην πρωτοπαθή οστεοπόρωση περιλαμβάνεται:
- η μετεμμηνοπαυσιακή οστεοπόρωση (οστεοπόρωση τύπου Ι) που εμφανίζεται στις γυναίκες μετά τη διακοπή της εμμήνου ρύσεως
- η γεροντική οστεοπόρωση (οστεοπόρωση τύπου ΙΙ) που εμφανίζεται μετά την ηλικία των 70 ετών
Δευτεροπαθής οστεοπόρωση προκαλείται από διάφορες νόσους όπως:
- υπερπαραθυρεοειδισμός
- υπερθυρεοειδισμός
- ενδογενής ή εξωγενής υπερκορτιζολαιμία (υπερδραστηριότητα του φλοιού των επινεφριδίων ή χορήγηση κορτιζόνης για μακρό χρονικό διάστημα)
- σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι
- ψυχογενής ανορεξία
- υπερπρολακτιναιμία
- αλκοολισμός
- πολλαπλούν μυέλωμα κ.α.
Παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση
Κύριοι παράγοντες
- Η ελαττωμένη κορυφαία οστική μάζα
- Ο αυξημένος ρυθμός οστικής απώλειας
Η κορυφαία οστική μάζα (peak bone mass) είναι η μέγιστη οστική μάζα που επιτυγχάνεται στη διάρκεια ζωής ενός ατόμου. Για τη χώρα μας οι έρευνες δείχνουν ότι για τους άνδρες επιτυγχάνεται γύρω στα 30 έτη για δε τις γυναίκες στα 25 έτη.
Από τα 35 έτη και μετά αρχίζει και στα δύο φύλα μια προοδευτική απώλεια οστικής μάζας της τάξεως 0,3-0,5% ανά έτος. Στις γυναίκες, ωστόσο, με την εμμηνόπαυση επέρχεται μια αυξανόμενη απώλεια οστικής μάζας 2-3% ανά έτος, η οποία συνδέεται στενά με την πτώση των επιπέδων των οιστρογόνων στον οργανισμό. Σε κάποιες μάλιστα (20%) ο ρυθμός οστικής απώλειας μπορεί να είναι μεγαλύτερος έως και 7%!
Δευτερεύοντες παράγοντες
- Το φύλο
- Προεμμηνοπαυσιακή ανεπάρκεια οιστρογόνων
- Πρόωρη εμμηνόπαυση
- Χαμηλό σωματικό βάρος σε σχέση με το ύψος
- Κάπνισμα (τοξική επίδραση στους οστεοβλάστες)
- Κατάχρηση καφέ, τσαγιού, καθώς προκαλούν ασβεστιουρία
- Κατάχρηση αλκοόλ (τοξική επίδραση στους οστεοβλάστες και στο μεταβολισμό της βιταμίνης D)
- Πτωχή δίαιτα σε ασβέστιο
- Δίαιτα πλούσια σε πρωτεΐνες
- Έλλειψη άσκησης – καθιστική ζωή
- Φάρμακα (κορτικοστεροειδή, θυροξίνη, ηπαρίνη κ.α.)
- Διάφορα νοσήματα (ρευματοειδής αρθρίτιδα, χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική ανεπάρκεια, υπερπρολακτιναιμία, ατελής οστεογένεση, νεοπλάσματα κ.α.)
Διάγνωση
Η διάγνωση βασίζεται στην καλή λήψη του ιστορικού με την κλινική εξέταση, στον ακτινολογικό και εργαστηριακό έλεγχο (αιματολογικός – βιοχημικός – ορμονικός).
Η πιο διαδεδομένη μέθοδος μέτρησης της οστικής πυκνότητας είναι η διπλή απορροφησιομέτρηση με ακτίνες Χ ήDEXA (dual energy X–ray absorptiometry).
Η ακτινοβολία είναι ελάχιστη και ο χρόνος διενέργειας της εξέτασης σύντομος. Η πιο συχνά εκτιμώμενες περιοχές του σώματος είναι η οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (ΟΜΣΣ) και τα ισχία.
Δυστυχώς, πολλές φορές αφορμή για τη διάγνωση της οστεοπόρωσης αποτελεί ένα κάταγμα που προκαλείται με τη δράση χαμηλής βίας (κάταγμα περιφερικής κερκίδας – κάταγμα ισχίου) ή ακόμη και με την άρση ενός βάρους μετά από σκύψιμο (οστεοπορωτικό κάταγμα σπονδύλου). Παράλληλα με την αντιμετώπιση του κατάγματος θα πρέπει να δοθεί θεραπεία και για την οστεοπόρωση.
Πρόληψη – Θεραπεία
Η πρόληψη στοχεύει στην επίτευξη κορυφαίας οστικής μάζας ενός ατόμου και στη μείωση του ρυθμού οστικής απώλειας. Αυτό επιτυγχάνεται με την άσκηση, τη σωστή διατροφή και τη φαρμακευτική θεραπεία.
Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της οστεοπόρωσης διακρίνονται σε:
Αντιοστεολυτικά – αντιοστεοκλαστικά
Διφωσφονικά: τα πλέον ευρέως χρησιμοποιούμενα φάρμακα πρώτης γραμμής όπως η αλενδρονάτη, η ριζενδρονάτη, η ιβανδρονάτη χορηγούνται από το στόμα σε εβδομαδιαία ή μηνιαία βάση, ενώ το ζολενδρονικό οξύχορηγείται ενδοφλέβια σε νοσοκομειακό περιβάλλον άπαξ ετησίως.
Οστεοπαραγωγικά
Τεριπαρατίδη: είναι μόριο ανασυνδυασμένης ανθρώπινης παραθορμόνης 1-34 το οποίο χορηγείται καθημερινά ως υποδόρια ένεση και μέγιστη διάρκεια θεραπείας τα 2 έτη. Ασκεί άμεση δράση στους οστεοβλάστες, αυξάνοντας τον αριθμό και τη δραστικότητά τους.
Ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα
Δενοσουμάμπη: χορηγείται ως υποδόρια ένεση μία φορά ανά εξάμηνο Αναστέλλει την οστεοκλαστογένεση και την οστική καταστροφή διακόπτοντας τη σύνδεση RANK-RANKL.
Η θεραπεία συμπληρώνεται με παράλληλη χορήγηση ασβεστίου και βιταμίνης D.
Είναι, επίσης, απαραίτητο οι πάσχοντες από οστεοπόρωση να ασκούνται συστηματικά με αντιστάσεις (λάστιχα – ελαφρά βάρη) στο μέτρο του εφικτού, ώστε το ερέθισμα να μεταφέρεται μέσω των μυών στα οστά και αυτά με τη σειρά τους να προσαρμόζονται στις ασκούμενες δυνάμεις. Πολλοί πιστεύουν ότι το περπάτημα ωφελεί, ωστόσο από μόνο του δεν αρκεί!
Τέλος, πρέπει να τονίσουμε ότι η οστεοπόρωση εξελίσσεται προοδευτικά για μακρό χρονικό διάστημα, συχνά, χωρίς κλινικές εκδηλώσεις. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζει κανείς έγκαιρα, το βαθμό κινδύνου από την πάθηση, ώστε με τη βοήθεια του ιατρού να λάβει τα απαραίτητα μέτρα πρόληψης και θεραπείας.